فهرست مطالب
مقصد سوم: مفهوم و منطوق

مقدّمات بحث

17

مقدّمه اوّل: مراد از مفهوم چيست؟

17

مقدّمه دوم: آيا مفهوميت از صفات مدلول است يا از صفات دلالت؟

19

كلام مرحوم آخوند

19

بررسى كلام مرحوم آخوند

20

مقدّمه سوم: آيا نزاع در باب مفهوم، صغروى است يا كبروى؟

23

بحث اوّل: مفهوم شرط

27

نظر قائلين به ثبوت مفهوم

28

طريق اوّل (طريق قدماء)

28

بررسى طريق قدماء

30

طريق دوم (طريق متأخّرين)

34

راه اوّل (تبادر)

34

بررسى راه اوّل

35

راه دوم (انصراف)

37

بررسى راه دوم

37

راه سوم (اطلاق ادات شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن)

38

پاسخ مرحوم آخوند از راه سوم

39

پاسخ ما از راه سوم

40

راه چهارم (اطلاق شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن)

41

پاسخ مرحوم آخوند از راه چهارم

42

پاسخ ما از راه چهارم

43

راه پنجم (اطلاق شرط و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن به بيان ديگر)

44

پاسخ راه پنجم

44

راه ششم (اطلاق جزاء و جريان مقدّمات حكمت در مورد آن)

47

پاسخ راه ششم

48

كلام مرحوم عراقى در ارتباط با مفهوم جمله شرطيه

51

تنبيهات بحث مفهوم شرط

53

تنبيه اوّل: آيا مراد از انتفاء حكم در مفهوم، انتفاء شخص حكم است يا انتفاء نوع حكم؟

53

اشكال

55

1ـ پاسخ مرحوم آخوند

57

بررسى پاسخ مرحوم آخوند

58

2ـ پاسخ مرحوم شيخ انصارى

58

بررسى پاسخ مرحوم شيخ انصارى

59

3ـ پاسخ حضرت امام خمينى (رحمه الله)

60

بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله)

61

تنبيه دوم: تعدّد شرط و وحدت جزاء

63

اقوال در مورد تداخل و عدم تداخل

78

نظريه اوّل: قول به عدم تداخل

78

فرض مسأله در جايى كه يك قضيّه شرطيه داشته باشيم

104

نظريه دوم و سوم: قول به تداخل و قول به تفصيل

107

تذييل مفهوم شرط

107

بحث دوم: مفهوم وصف

113

اقوال در مفهوم وصف

117

بحث سوم: مفهوم غايت

121

مسأله اوّل: آيا غايت، داخل در مغيّاست يا خارج از آن است؟

121

مسأله دوم: آيا قضيّه مشتمل برغايت، داراى مفهوم است؟

123

نظريه مرحوم آخوند

123

كلام مرحوم حائرى

124

بررسى كلام مرحوم حائرى

126

تحقيق در ارتباط با مفهوم غايت

128

بحث چهارم: مفهوم استثناء

129

تحقيق در ارتباط با مفهوم استثناء

133

مقصد چهارم: عـام و خــاص

تعريف عامّ

137

كلام مرحوم آخوند

137

اشكالات مرحوم مشكينى بر مرحوم آخوند

138

خصوصيات عامّ

143

راه هاى اثبات عموم

149

اقسام عام و مطلق

155

1 ـ بحث پيرامون تقسيمى كه براى عام مطرح شده است

155

جهت اوّل: مقصود از عام استغراقى و عام مجموعى و عام بدلى چيست؟

156

جهت دوم: آيا اين انقسام، با توجه به حكم است، يا موضوع؟

158

تحقيق در مسأله

158

2ـ بحث پيرامون تقسيمى كه براى مطلق مطرح شده است

161

آيا هر عمومى نيازمند به اطلاق است؟

169

مقدّمه بحث

169

اشكال

170

بررسى اشكال فوق

171

1ـ جواب مرحوم حائرى

171

2ـ جواب امام خمينى (رحمه الله)

174

الفاظ عموم

179

1 ـ نكره در سياق نفى

179

كلام مرحوم آخوند

180

بررسى كلام مرحوم آخوند

181

2 ـ محلّى به «ال»

185

تحقيق بحث در ارتباط با محلّى به «ال»

185

1ـ مفرد محلّى به «ال»

186

2 ـ جمع محلّى به «ال»

188

آيا جمع محلّى به «ال» بر كدام يك از اقسام عموم دلالت دارد؟

189

شك در عروض تخصيص زايد، بر عام

193

تحقيق در مسأله

194

ماهيت مجاز چيست؟

194

آيا تخصيص عام، مستلزم مجازيت در عام است؟

201

نظريه صاحب كتاب «وقاية الأذهان»

201

نظريّه مرحوم آخوند

202

اشكال محقّق نائينى (رحمه الله) به مرحوم آخوند

209

دفاع از مرحوم آخوند

210

نظريه مرحوم نائينى

210

بررسى كلام مرحوم نائينى

212

اجمال مخصِّص

217

مقام اوّل: شبهه مفهوميّه

217

صورت اوّل: دوران بين اقلّ و اكثر با اتصال مخصِّص

218

صورت دوم: دوران بين اقلّ و اكثر با انفصال مخصّص

221

كلام مرحوم محقق حائرى

224

بررسى كلام مرحوم حائرى

224

عدول مرحوم حائرى از نظريه فوق

225

صورت سوم: دوران بين متباينين با اتّصال مخصِّص

227

صورت چهارم: دوران بين متباينين با انفصال مخصّص

228

مقام دوم: شبهه مصداقيّه

234

صورت اوّل: شبهه مصداقيه در مورد مخصّص متّصل

235

صورت دوم: شبهه مصداقيّه در مورد مخصّص منفصل

237

بحث اوّل: مخصّص منفصل لفظى

237

نظريه اوّل (جواز تمسك به عام)

237

بررسى نظريه اوّل

239

نظريه دوم (عدم جواز تمسك به عام)

244

راه اوّل (راه مرحوم آخوند)

244

راه دوم (راه مرحوم عراقى)

244

بررسى كلام مرحوم عراقى

245

راه سوم (راه مرحوم نائينى)

248

بررسى كلام مرحوم نائينى

250

بحث دوم: مخصّص منفصل لبّى

250

نظريه مرحوم آخوند

250

بررسى كلام مرحوم آخوند

252

نظريه مرحوم نائينى

254

بررسى كلام مرحوم نائينى

258

تنبيهات شبهه مصداقيّه مخصّص

261

تنبيه اوّل: شبهه مصداقيّه در مورد عموم و خصوص من وجه

261

احتمال اوّل: دخول در مسأله اجتماع امر و نهى

262

احتمال دوم: دخول در متعارضين

266

احتمال سوم: دخول در متزاحمين

268

تنبيه دوم: احراز مصداق با اصل عملى در شبهات مصداقيه

269

1 ـ نظريه مرحوم آخوند

271

2 ـ نظريه محقق عراقى (رحمه الله)

276

3 ـ نظريّه حضرت امام خمينى (رحمه الله)

279

بررسى اقوال در مسأله

280

1 ـ بررسى كلام مرحوم عراقى

280

2ـ بررسى كلام مرحوم آخوند

282

تحقيق در مسأله و بحثى پيرامون استصحاب عدم ازلى

282

بحث پيرامون قضايا

283

بحث اوّل: بررسى نسبت در قضاياى حمليّه موجبه

284

بحث دوم: بررسى نسبت در قضاياى حمليه سالبه

291

بحث سوم: بررسى نسبت در قضاياى معدوله

291

رجوع به اصل بحث

296

تنبيه سوم: تمسك به اصالة العموم در غير مورد شكّ در تخصيص

304

كلام بعض فقهاء

304

بررسى نظريه فوق

306

تحقيق در مسأله

308

جمع بين ادلّه

312

تنبيه چهارم: دوران امر بين تخصيص و تخصّص

315

كلام بعض فقهاء

315

بررسى نظريه بعض فقهاء

317

آيا در مانحن فيه موردى براى جريان اصالة العموم وجود دارد؟

320

فحص از مخصِّص

323

تحقيق در مسأله

327

تذييل بحث

332

مطلب اوّل

332

كلام مرحوم آخوند

332

بررسى كلام مرحوم آخوند

334

مطلب دوم

336

بررسى استدلال فوق

338

دفاع مرحوم نائينى از مستدلّ

339

اشكال بر مرحوم نائينى (رحمه الله)

341

خطابات شفاهى

349

عنوان بحث

349

كلام مرحوم آخوند

349

بررسى كلام مرحوم آخوند

352

كلام بعضى از حنابله

353

اشكالات كلام بعض حنابله

353

تحقيق در ارتباط با عنوان محلّ نزاع

355

رجوع به اصل بحث

362

تحقيق در مسأله

366

ثمره بحث خطابات شفاهى

371

ثمره اوّل

371

كلام مرحوم آخوند

371

كلام مرحوم نائينى

372

اشكال بر كلام مرحوم نائينى

372

ثمره دوم

373

كلام مرحوم آخوند

375

تعقّب عامّ به ضميرى كه به بعض افراد عام برمى گردد

377

صورت اوّل: استفاده رجوع ضمير به بعض افراد عامّ، از قرينه  منفصله

381

صورت دوم: استفاده رجوع ضمير به بعض افراد عامّ، از طريق  عقل

386

تخصيص عام با مفهوم

389

بحث اوّل: تخصيص عامّ با مفهوم موافق

389

تفاوت اساسى مفهوم موافق با مفهوم مخالف

391

ويژگى هاى مفهوم مخالف

391

معناى مفهوم موافق

392

كلام مرحوم نائينى (در رابطه با احتمال پنجم)

397

اشكال بر مرحوم نائينى

398

بحث دوم: تخصيص عامّ با مفهوم مخالف

402

استثناى واقع بعد از جمل متعدّده

411

مقدّمه بحث

411

بحث در مقام ثبوت

412

كلام قائل به استحاله

412

بررسى كلام قائل به استحاله

414

بحث در مقام اثبات

417

كلام مرحوم نائينى

417

بررسى كلام مرحوم نائينى

418

تحقيق در مسأله استثناء بعد از جمل متعدّد

419

تخصيص عمومات كتاب با خبر واحد

431

نظريّه اوّل: تخصيص كتاب با خبر واحد جايز  است

432

نظريه دوم: تخصيص كتاب با خبر واحد جايز  نيست

433

دوران بين نسخ و تخصيص

447

1 ـ خاص مقارن با عام وارد شده  باشد

448

2 ـ خاصّ، بعد از عامّ ولى قبل از فرا رسيدن وقت عمل به عام وارد شده باشد

448

نظريه اوّل

449

نظريه دوم

451

بررسى كلام مرحوم نائينى

453

3 ـ خاصّ، بعد از فرا رسيدن وقت عمل به عامّ وارد شده باشد

455

اشكال مهمّ

456

راه حلّ مرحوم آخوند

457

بررسى كلام مرحوم آخوند

461

رجوع به اصل بحث

462

4 ـ خاصّ، قبل از عامّ و عامّ، قبل از وقت عمل به خاصّ وارد شده باشد

468

5 ـ خاصّ، قبل از عامّ و عامّ، بعد از وقت عمل به خاصّ وارد شده باشد

469

تحقيق در مسأله

474

مقصد پنجم: مطلق و مقيّد

تعريف مطلق

479

مقصود از تعريف

481

اشكالات تعريف مطلق

481

تعريف صحيح براى مطلق

486

آيا اطلاق و تقييد، فقط در ارتباط با حكم است؟

488

مصاديق مطلق

489

1ـ اسم جنس

489

كلام مرحوم محقّق اصفهانى

491

بررسى كلام مرحوم اصفهانى

492

تقسيمات ماهيت

493

كلام حضرت امام خمينى (رحمه الله)

494

بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله)

496

2ـ علم جنس

497

كلام مرحوم آخوند

498

اشكال مرحوم آخوند بر ادباء

498

كلام مرحوم حائرى

500

بررسى كلام مرحوم حائرى

502

كلام حضرت امام خمينى (رحمه الله)

504

3ـ مفرد معرّف به «ال»

507

كلام مرحوم آخوند

507

بررسى كلام مرحوم آخوند

509

4ـ جمع محلّى به «ال»

511

5 ـ نكره

514

كلام مرحوم آخوند

514

اشكال بر كلام مرحوم آخوند

514

كدام يك از الفاظ مطرح شده تحت عنوان «مطلق» هستند؟

517

كلام مرحوم آخوند

517

بررسى كلام مرحوم آخوند

519

مقدّمات حكمت

527

مقدّمه اوّل: مولا در مقام بيان تمام مرادش باشد

527

جهت اوّل: مقصود از «مراد مولا»، مراد جدّى است يا مراد استعمالى؟

527

جهت دوم: آيا مقدّميت اين مقدّمه مورد قبول است؟

529

كلام مرحوم حائرى

529

بررسى كلام مرحوم حائرى

531

مقدّمه دوم: در كلام مولا قرينه اى بر تقييد وجود نداشته باشد

532

جهت اوّل: آيا مقصود از «قرينه بر تقييد» چيست؟

532

جهت دوم: آيا «عدم وجود قرينه بر تقييد» مقدّميت دارد يا نه؟

533

مقدّمه سوم: قدر متيقّن در مقام تخاطب وجود نداشته باشد.

535

جهت اوّل: مقصود از «قدر متيقّن در مقام تخاطب» چيست؟

535

جهت دوم: آيا «عدم وجود قدر متيقّن در مقام تخاطب» مقدميّت  دارد؟

536

از چه راهى مى توان احراز كرد كه مولا در مقام بيان است؟

540

1ـ كلام مرحوم آخوند

540

بررسى كلام مرحوم آخوند

542

2ـ كلام امام خمينى (رحمه الله)

543

بررسى كلام امام خمينى (رحمه الله)

543

انصراف

545

مقام اوّل: معناى انصراف چيست؟

545

مقام دوم و سوم: مراتب انصراف كدامند؟ و كدام يك از آنها مانع از اطلاق است؟

546

جمع بين مطلق و مقيّد متنافى

549

راه هاى احراز وحدت حكم كدامند؟

550

فروض بحث مطلق و مقيّد متنافى

552

الف: مطلق و مقيّدى كه در نفى و اثبات با هم تخالف داشته باشند

552

ب: مطلق و مقيّدى كه در دو كلام بوده و در نفى و اثبات با هم توافق داشته باشند

556

كلام مرحوم حائرى

558

اشكال بر مرحوم حائرى

561

تحقيق در مسأله

561

تذييل بحث مطلق و مقيّد

567

مجمل و مبيّن

569